“Халык сабыр булды, түзем иде”

         “Халык бик сабыр, түзем иде, шунлык белән яуланды ул Бөек Җиңү”, – ди Салиха апа. 
Сугышка кадәр дә рәхәт күрмәгән буын вәкиле ул. Туйганчы ипи ашамаганнар. Ил өстенә хәсрәт төшкәч, 8 ел ипи күрмичә, җан асрыйлар. Көнгә берәр телем эләккәндер, анысы да бик юка итеп киселгән. 
– Урак урганда бөтен тәнне тентиләр иде, урлашмыйлармы дип. Сугыш чорының законнары бик каты булды. Ачлыкка электән үк ияләшеп, түзеп килгәнгәдер, сабыр иде безнең халык. Шөкер кыла белде. Өмет белән яшәде. Без киләчәккә ышаныч белән яшәдек, – дип, каты чорналган хәтер йомгагын сүтә башлады. 
“Сугыштан соңгы җимерекләрне төзекләндерүгә зур хезмәт керттек. 
Клублар ташландык хәлдә, ә халыкка күңелле ял оештырырга кирәк. Коточкыч еллар иде. Ләкин өметне өзмәдек, авыл буйлап сукыр лампа, кием эзләп, спектакльләр куйдык. Лекцияләр укыдык, “вечер”лар оештырдык. Бүген тормыш бик матур. Күзләр генә тимәсен дип карап торам яшьләрнең киеменә, рәхәт яшәвенә. Бәхетле, түзем, сабыр булып, шөкер кылып, илгә-көнгә намуслы хезмәт итегез, ил-көннәр имин булсын дип телим яшьләргә”. 
Гаиләдә 9 бала үсә алар. Әтиләре Мулләхмәт Шәкүров 42 яшендә репрессия корбаны була, 1935 ел ахырында җәзалап үтерелә. 9 бала белән, иписез, акчасыз калган 36 яшьлек әнисе Хәтимә Низаметдинованың нинди халәт кичергәнен аңлату мөмкин түгел. 
1912 елгы абыйсы Шәрифҗан Мулләхмәтов инде өйләнгән. Сугыш башлануга, фронтка алалар. Хатыны бер яшьлек бала белән кала. Тагын ике җизнәсе Кирам Заһриев һәм Сабирҗан Җәлилов та сугышка алына, кызганыч, икесе дә әйләнеп кайтмыйлар. 
Шәрифҗан Муллахмәтов әсирлеккә төшкән, 1946 елның декабрендә, коры сөяккә калып, туган авылына кайта. 
– 2 чиләк арыш бар иде, ди, инәкәй. Өйдә 12 җан, сәке тулып тезелеп ятабыз. Бер грамм икмәк юк. Кышкы көндә бер телем ипие булмаган 12 кешелек гаиләне күз алдына китер әле! Җиңгәчәй ерак юлга – Әгерҗегә йөрде, солдатларны ташыды. Безгә килгәндә 20 яшьтә генә иде. 
Муллахмәтовларның ишле гаиләсе Аеш авылындагы кечкенә генә, дүрт тәрәзәле өйдә гомер итә. Башка туганнары шикелле үк, Салиха да мәктәптә яхшы укый. Хәтта, 5 нче сыйныфны укып тормыйча, 6 нчы сыйныфка күчерәләр аны. Сугыш башлангач хуҗалыкта эшли башлый. Барысы да тырышлар, соңыннан алар гаиләсендәге 7 кеше медаль белән бүләкләнә. Энекәше Гыйлемҗан Муллахмәтов 12 яшеннән хуҗалыкта хезмәт куйган. Аңа әлеге медаль 16 яшендә бирелгән, Бөек Ватан сугышы вакытында яхшы эшләгәне өчен. 
12 яшьлек малай авылның да, әнисенең дә зур ярдәмчесенә әверелә. Юкәдән чабата ясап, гаиләне тәэмин итеп тора. Кул астына керә башлаган бала-чага зурлар белән янәшә эшлиләр бу вакытта. 
Язманы тулысынча "Актаныш таңнары" газетасының 17 июнь саныннан укый аласыз.