Ирләр кими, бала тумый...

- Әлеге вәзгыятьне тиз арада гына үзгәртеп булмаячагын да аңлыйм. Кама Тамагында 56 никах теркәлгән, 49 гаилә таркалган. Яңа Чишмә районында бу сан - 37гә 33, Әгерҗедә 117гә 110 нисбәтендә. Гаилә кыйммәте дигән төшенчә бөтенләй юкка чыгып бара. Безнең максат - бу күрсәткечләргә анализ ясап, һәр район алдына гаилә таркалуны киметү бурычы кую, - ди Васыйл Шәй¬х¬разиев.

Премьер-министр урынбасары, аерылырга җыенган гаиләне нигә әти-әниләр, туганнар киңәше сакламый, дип аптырый. Сер түгел, күп кенә гаиләләр арага кеше кергәнне яратып бетерми. Әмма кайбер очракта бер акыллы киңәш тә җитеп куяр иде.

Аерылышуның сәбәп¬лә¬рен дә әйтеп уздылар. Күп парлар характерлар туры килмәү, үзара аңлашу, хөр¬мәт итү кебек сыйфатлар булмау, бер-беренә булган хыя¬нәтне атый икән. "ЗАГС ида¬рәсендә аерылышырга дип килгән һәр гаиләне бу ни¬ят¬лә¬реннән коткару өчен мөм¬кин булган ярдәм күр¬сәтелә. Һәр районның үз алымнары бар. Үрнәк итеп Азнакай, Балтач районнарындагы "Пар канатлар", "Ак калфак" гаилә клубларын, Түбән Камадагы "Юнона" мәктәбен, Казанның Идел буе гаилә акаде¬мия¬сен¬дәге "Умай" һәм "Ышаныч" үзәкләрен атап үтәргә була", - ди ЗАГС идарәсе баш¬лыгы Альбина Шәвә¬лиева.

Яшьләр ничек тиз генә гаилә корса, аны шул тизлек белән җимерергә дә күп сорамыйлар, ди ЗАГС белгеч¬ләре. Әмма аерылышырга карар кылган гаиләләрнең күбесе, әлеге үзәкләргә килеп, бу адымыннан кире дә кайта икән. Тик кайбер¬лә¬ренә мондый үзәкләр дә, үгетләү дә файда бирми. Хәтта юк кына сәбәпне бар итеп, балаларын әтисез калдырырга да курыкмыйлар. Ә бит андыйларның саны да артып кына тора. Баксаң, 2016 елда әтисез туган ба¬лаларның саны 9 меңгә якын икән! Моны төрлечә аңларга була. Кайбер гаи¬ләләр ире белән бергә яшәп тә, язылышмыйча торуны, ялгыз ана булып бала үсте¬рүне хуп күрә. "Хөкүмәт ялгыз аналарга акча түли. Безгә шулай уңайлы. Ирем белән уртак фикергә килеп, язылышмас¬ка булдык", - ди Чаллыда яшәүче танышым. Бу җә¬һәттән Васыйл Шәй¬х¬разиев та: "Бу кадәр әтисез баланың тууы хөкү¬мәт түли торган пособиегә бәйле түгел ми¬кән? Ачыклап бе¬терергә кирәк әле",- диде.

Гомумән алганда, демографик хәл яхшыра бара ди¬сәк тә, республикада төрле про¬граммалар ярдәмендә бала табучыларны кайгыртсалар да, 2016 елда дөньяга килүче балалар саны ки¬ме-гән. Әмма башка төбәкләр белән чагыштырганда, Та¬тар¬стан Идел буе федераль округында туучылар саны буенча лидерлар рәтендә кала. Хәтта Мәскәү һәм Санкт-Петербургтан алда бара.

- Бигрәк тә беренче балаларны табу саны кимүе борчый. 2012 елда беренче балалар 47 процентны тәшкил итсә, узган елда бу сан - бары тик 40 процент. Шул ук вакытта икенче һәм өченче сабыйлар өлеше арта, - ди Альбина Шәвәлиева.

Уңай үзгәрешләр дә бар. Республикада 6 ел рәттән табигый үсеш күзәтелә. 2016 елда үлүчеләр саны 3,5 процентка кимегән. Әмма, ни кызганыч, ир-атларның гомер озынлыгы кими. Көчле затларның 36 проценты, 60 яшенә дә җитмичә, якты дөнья белән саубуллаша. Үлем очракларының 51 проценты - ир-атларга, 49 проценты хатын-кызларга туры килә икән.

ЗАГС хезмәткәрләренең эшен берничек тә яшереп калып булмый. Саннар дө¬ресен сөйли. Шуңа да алар килә¬чәк¬тә шул тискәре якка караган өлешләрен уңай¬латырга исәпләп торалар. Гаиләне сак¬лап калу, аны тотрыклы итү, балалар санын артты¬руның ниге¬зендә ил¬дәге вәзгыять, акча җит¬мәү дә ята. Гаилә һәр кешенең үз эше дисәләр дә, бу проблемаларны хөкүмәт дәрәҗә¬сендә дә хәл итәргә кирәк¬леген әйтеп уздылар җые¬лышта. Киләчәк¬тә планнар да зурдан, үзгә¬решләр дә булыр кебек. Ни дисәң дә, юбилей елы килә. ЗАГС ида¬рәсе 100 еллыгын бәйрәм итәргә җыена.