Террорга каршы көрәш комиссиясеннән: Терроризмга каршы тору чараларын мәгърифәтчелек, мәдәни, тәрбия характерындагылар белән алыштыру бар

          Хисап чорында Татарстан Республикасы территориясендә терроризмга каршы тору өлкәсендә аерым куркыныч тудыручы факторлар сакланып калса да, тулаем хәл тотрыклы характерда булды.

             Терроризм янаулары «Хизб ут-Тахрир әл-Ислами» (МТО «ХТ»), «Ислам дәүләте» һәм башка халыкара террор һәм дини-экстремистик оешмаларның җирле әгъзаларыннан, шулай ук алар яклы булган Якын Көнчыгыш, Африка, Үзәк Африка Респбликасы  илләреннән кергән мигрантлар һәм чит ил студентларыннан килә.  Сирия һәм Иракта законсыз кораллы формированиеләр ягында хәрби хәрәкәтләрдә катнашучыларның Россиягә кайтуы, шулай ук халыкара террористик оешмалар тарафдарларының милли якташлыкларда һәм диаспораларда үз идеологияләрен тарату куркынычы актуаль булып кала.

                 2022 нче елның 9 аенда республикада 19 террорчылык характерындагы һәм 14 экстремистик юнәлештәге җинаять теркәлгән.

               Халыкара террористик оешмаларның актив эшчәнлеге, аларның РФ территориясендә дә, чит илләрдә дә финанс тәэмин итү каналларының күп булуы белән бәйле.
                 Россия Федерациясең Украинада махсус хәрби операция  үткәрүе белән бәйле рәвештә, Украина махсус хезмәтләре һәм милләтче формированиеләре тарафыннан террорчылык акцияләре үткәрү куркынычы кискенләште. Украина территориясендә яшеренгән Сириядәге законсыз кораллы формированиеләрнең аерым әгъзалары һәм Татарстан халкы арасыннан «Хизб ут-Тахрир әл-Ислами» халыкара террорчылык оешмасы әгъзалары Украинаның территориаль оборонасы сафларын тулыландырды һәм Россия Кораллы көчләренә каршы хәрби хәрәкәтләрдә катнашалар. Россия мөселманнары арасында вербовка эшчәнлеген гамәлгә ашырганда алар Украинаның, аның дөньяви төзелешенә һәм АКШның патронажына карамастан, «Исламга дус» булуларын һәм төрле дини-хокукый мәктәпләргә караган мөселманнарны җәберләмәве турында тезислар кулланалар.

                  Төрле социаль челтәрләр һәм телеграмм-каналлар аша экстремистик һәм башка радикаль идеологиянең актив таралуы дәвам итә. Шул ук вакытта Татарстан халкы арасыннан социаль челтәрләрдә төрле деструктив җәмгыятьләргә язылучылар саны хәзерге вакытта 63 меңнән артык кеше тәшкил итә. Куркынычның артуы шулай ук аноним рәвештә ялган террорчылык янауларын таратучылардан, риск төркеменә караган, психик тайпылышлы һәм агрессив карашлар аркасында авыр җинаятьләр, шул исәптән террорчылык буенча да җинаятьләр кылырга сәләтле кешеләрдән килә.

                 Бу шартларда республика муниципаль берәмлекләренең террорчылыкка каршы комиссияләренең төп тырышлыгы куркыныч тудыручы факторларны вакытында ачыклауга һәм нейтральләштерүгә, объектларның һәм территорияләрнең террорчылыкка каршы саклануын көчәйтүгә һәм террорчылык янаулары барлыкка килү вакытында эш-гамәлләргә әзерлекне арттыруга юнәлдерелгән.
                Билгеләнгән бурычларны үтәү террорга каршы көрәш комиссияләре тарафыннан ныклы оештыру нигезендә башкарылды. Терроризмны профилактикалау өлкәсендә муниципаль программаларны гамәлгә ашыру өчен 200 млн. сумнан артык финанслар тотылган. Азнакай, Бөгелмә, Биектау, Зәй, Яшел Үзән, Кукмара, Чистай муниципаль районнары һәм Чаллы шәһәрләре  бу максатларда 10 нан - 50 миллион сумга кадәр акча тотканнар.

              
                     Башкару дисциплинасын ныгытуга профилактика чараларында катнашу нәтиҗәләре турында тыңлаулар (заслушиваниеләр) үткәрү ярдәм итә. Узган ел республика буенча 889 вазыйфаи зат террорга каршы көрәш комиссияләрендә тыңланган.  Кукмара, Чистай муниципаль районнары, шулай ук Казан һәм Чаллы шәһәрләре террорга каршы көрәш комиссияләре тарафыннан бирелгән күрсәтмәләрне бозу фактлары буенча 15 административ эш кузгатылган. Террорга каршы көрәш комиссияләре тарафыннан кабул ителгән карарларны үтәүчеләрнең җаваплылыгын арттыруга юнәлдерелгән административ практика аеруча Кукмара муниципаль районы (6 административ эш) һәм Казан шәһәре (5 административ эш) актив кулланыла. Чистай муниципаль районында мәктәпкәчә белем бирү оешмаларының террорчылыкка каршы яклау таләпләрен үтәмәгән өчен 35 җитәкчесе дисциплинар җаваплылыкка тартылган.

                   Агымдагы елда Аксубай, Актаныш, Арча, Баулы, Балтач, Буа, Зәй, Яшел Үзән, Кукмара, Минзәлә, муниципаль районнарының, шулай ук Казан шәһәренең террорчылыкка каршы комиссияләре тарафыннан ТР террорчылыкка каршы комиссиясе поручениеләрен үтәү буенча эш яхшы оештырылды.

                     Аксубай, Актаныш, Әлмәт, Апас, Мөслим, Нурлат, Алабуга, Мамадыш, Мөслим, Нурлат, Балык Бистәсе, Саба муниципаль районнары, шулай ук Казан шәһәре террорга каршы көрәш  комиссияләре эш барышында барлыкка килгән проблемаларны чишүгә конструктив чаралар табылды.

                 Азнакай, Балтач, Чүпрәле, Зәй, Мамадыш, Минзәлә, Нурлат, Питрәч, Мөслим, Тукай, Чирмешән муниципаль районнары һәм Чаллы шәһәре террорга каршы көрәш комиссияләре тарафыннан террорчылык куркынычының югары «сары» дәрәҗәсен билгеләгәндә гамәлләрне үтәү буенча күнегүләр иң яхшы оештырылган һәм нәтиҗәле үткәрелгән. 
Шулай ук, 2019-2023 елларга Россия Федерациясендә терроризм идеологиясенә каршы торуның комплекслы планы чараларын гамәлгә ашыру буенча эш Баулы, Зәй, Питрәч муниципаль районнарында яхшы оештырылган.

                  Зәй, Лаеш, Мамадыш, Питрәч муниципаль районнарында муниципаль программа акчаларыннан комплекслы план чараларын гамәлгә ашыруда катнашкан вазыйфаи затларны акчалата бүләкләү гамәлгә ашырылган.   
Баулы, Зәй, Кайбыч, Мамадыш һәм башка муниципаль районнарның мәгълүмати-пропаганда эше кысаларында массакүләм мәгълүмат чаралары, шул исәптән интернет-ресурслар, күрсәтмә агитация материаллары нәтиҗәле кулланыла. Халыкның күпләп булган торган урыннарында урнаштырылган телемониторларда даими рәвештә террорчылыкка каршы тематикадагы видеороликлар трансляцияләнә, плакатлар куела, листовкалар ябыштырыла. 
2022 елда «Кайбыч таңнары» газетасы редакциясе массакүләм мәгълүмат чаралары арасында Террорчылыкка каршы тематиканы иң яхшы яктырту буенча республика конкурсында 1 урынны яулаган.

                        Шулай ук Баулы, Мамадыш, Питрәч муниципаль районнарында, яшьләр арасында экстремизмны профилактикалау мәсьәләләренә зур игътибар бирелә. Әлеге максатларда видео һәм фото материаллар киң кулланыла, танылган җәмәгать эшлеклеләре җәлеп ителә.

                  Мамадыш муниципаль районында деструктив агымнар йогынтысына эләккән кешеләр белән профилактик чаралар актив уздырыла. Бу категория белән психологлар шәхси социализация маршрутлары кысаларында эшлиләр.
Мәгариф оешмаларына һөҗүм итүнең көннән-көн актуальләшә барган проблемасын исәпкә алып, «колумбайн» идеологиясе йогынтысында булган кешеләр белән эшләүне көйләүче норматив-хокукый документлар эшләүгә күбрәк игътибар бирелә башлады. Мәсәлән, Татарстан Республикасы террорга каршы көрәш комиссиясенең 30.08.2022 елның ПР-199 санлы протоколы белән мәгариф оешмаларында массакүләм көч куллану куркынычларын кисәтү буенча ведомствоара хезмәттәшлек регламенты расланды. Әлеге эшчәнлек юнәлешендә Әлмәт, Бөгелмә, Буа, Алабуга, Лаеш, Мөслим муниципаль районнары һәм шәһәрләре һәм Чаллы муниципаль районнары һәм шәһәрләренең аерым торкемдә булган  кешеләре белән эшләү буенча ведомствоара эшче төркемнәрне билгеләп үтәргә кирәк. Алар яшүсмерләрнең белем бирү учреждениеләренә һөҗүм итү ниятен белдергән очраклар буенча регламент нигезендә диагностик, психологик һәм профилактик эшчәнлекне төгәл, вакытында һәм сыйфатлы итеп оештырганнар.
Ведомствоара комиссияләр, күзәтчелек һәм контроль органнары тарафыннан үткәрелгән 6460 тикшерү нәтиҗәсендә объектларның террорчылыкка каршы саклануын тәэмин итүгә куелган таләпләрнең 4709 бозылуы ачыкланган, шуларның 1192се хәзерге вакытта бетерелгән. 28 җаваплы вазыйфаи зат административ, 254 зат дисциплинар җаваплылыкка тартылган.

                   2022 елда Татарстан Республикасы муниципаль берәмлекләрендә кешеләрнең күпләп җыела торган урыннарының һәм объектларының террорчылыкка каршы сакланышына барлыгы 1 млрд.36 млн. 245 мең сум бүлеп бирелгән, шуның бары тик 705 млн. 975 мең сум гына үзләштерелгән.

               Әлеге максатларга иң күп финанслар Азнакай, Арча, Бөгелмә, Югары Ослан, Биектау, Алабуга, Яшел Үзән, Кукмара, Лаеш, Мөслим, Питрәч, Спас, Тукай, Чистай муниципаль районнарында, шулай ук Казан һәм Чаллы шәһәрләрендә бүлеп бирелгән. Баулы муниципаль районында объектларны техник саклану чаралары белән тәэмин итү буенча зур эш башкарылган.

                Шул ук вакытта, муниципаль районнарның террорга каршы көрәш комиссияләренең терроризмны профилактикалау буенча куелган бурычларны хәл итүгә керткән өлеше төрлечә. Комиссия җитәкчеләре барлык мәҗбүри юнәлешләр буенча да эшне нәтиҗәле оештыра һәм җайга сала алмаган муниципаль комиссияләр шактый күп әле.

                    Күпчелек комиссияләр тарафыннан терроризмга каршы тору өлкәсендәге мониторинг нәтиҗәләре узган елның шул ук чоры белән чагыштырмыйча бирелә, бу исә үзгәрешләрне ачыкларга һәм фаразларга мөмкинлек бирми. Миграция өлкәсендәге хәлгә, яшьләр тирәлегенә, аерым игътибар категориясендәге затларга конкрет бәя бирелми, кагыйдә буларак, формаль бәяләмә һәм уңай характердагы рәсми мәгълүматлар белән алыштырыла. Аерым алганда:
- Балтач һәм Яңа Чишмә муниципаль районнарының АТК милләтара мөнәсәбәтләр өлкәсендә;
- Бөгелмә, Биектау, Яңа Чишмә муниципаль районнарының һәм Казан шәһәренең АТК миграция өлкәсендә;
- Арча, Балтач, Кайбыч, Тәтеш муниципаль районнары АТК яшьләр тирәлегенә.
- Арча, Буа, Биектау, Чүпрәле, Кайбыч, Лаеш, Лениногорск, Түбән Кама, Яңа Чишмә, Питрәч, Ютазы муниципаль районнарының һәм Казан шәһәренең АТК комиссияләре мәгариф өлкәсендә;
-Актаныш, Алексеевск, Апас, Буа, Биектау, Чүпрәле, Кайбыч, Кама Тамагы, Мамадыш, Түбән Кама, Нурлат, Балык Бистәсе, Чирмешән муниципаль районнарының һәм Казан шәһәренең АТК комиссияләре социаль челтәрләрдәге;
-Әлки, Апас, Югары Ослан, Биектау, Кайбыч, Кама Тамагы, Балык Бистәсе муниципаль районнары, Казан һәм яр буе шәһәрләре АТК объектлар һәм территорияләрнен террорчылыкка каршы якланышын тәэмин итү линиясе буенча хәлләрнең торышын төгәл белмиләр.

              Нәтиҗәдә, бу эшнең әлеге актуаль юнәлешләрендә мөмкин булган террористик, экстремистик һәм башка тискәре күренешләрне профилактикалау буенча чараларны эшләү сыйфатына һәм нәтиҗәлелегенә тискәре йогынты ясый.

             Хисап елында Әгерҗе, Актаныш, Әлмәт, Апас, Арча, Бөгелмә, Югары Ослан, Биектау, Кама Тамагы, Лаеш, Лениногорск, Түбән Кама, Яңа Чишмә, Саба, Сарман, Тәтеш, Теләче, Ютазы муниципаль районнарында террорчылык куркынычының югары" сары " дәрәҗәсе билгеләнгәндә гамәлләрне үтәү буенча планлаштырылган күнегүләр үткәрелмәгән.

             Шулай ук Әгерҗе, Азнакай, Актаныш, Әлмәт, Арча, Ютазы муниципаль районнары, шулай ук Казан шәһәре АТК комиссияләре  оператив төркем белән берлектә террорчылык куркынычының критик "Кызыл" дәрәҗәсе билгеләнешендәге гамәлләрне үтәү буенча өйрәнүләрдә катнашмаган. Нәтиҗәдә күрсәтелгән муниципаль комиссияләр тарафыннан террорчылык актларының тискәре нәтиҗәләрен киметү һәм бетерү буенча куелган бурычларны хәл итүгә тулы әзерлек тәэмин ителмәгән.

                    Кайбер районнарда  Социаль челтәрләрдә деструктив җәмгыятьләргә язылучылар белән нәтиҗәсез эшләү фактлары теркәлүен дәвам итә, эш психолог-белгечләр һәм ИПГ көче белән профилактик йогынты ясамыйча, бары тик  ачыклауга гына кайтып кала. Күп муниципаль районнарда, шул исәптән бездә дә объектларның  террорчылыкка каршы яклануын тәэмин итүдә шактый кимчелекләр кала.

Әйтелгәннәрне исәпкә алып, муниципаль АТК рәисләренә түбәндәгеләр тәкъдим ителде:

1.1. 2023 елга эшне планлаштырганда,  башкару дисциплинасын бозучыларга карата административ һәм дисциплинар практиканы куллануны кертергә; 
1.2. ел саен террорчылык куркынычын билгеләгәндә гамәлләргә әзерлекнең югары дәрәҗәсен тәэмин итү буенча планлаштырылган өйрәнүләр  үткәрергә; 
1.3. Татарстан Республикасы АТК Аппараты тарафыннан йөкләнгән вәкаләтләрне гамәлгә ашыруга куелган төп таләпләрне үтәүгә намуссыз караш фактларын бетерергә.