Россия Федерациясе гражданнарын интернет челтәрендә вербовкалау билгеләре һәм аларга каршы тору ысуллары турында методик киңәшләр

Интернет челтәрендә кешеләрне җәлеп итү механизмы һәм тактикасы

Вербовчиклар (Рекрутингчылар) социаль челтәрләрдәге аккаунтларны, постларны, комментарийларны җентекләп өйрәнәләр һәм, тиешле кандидатны табып, аның белән диалогка керәләр. Әңгәмәдәшенең көчле һәм көчсез якларын, аны иң борчыган якларны билгеләп, вербовщик үзенә карата бөтен көченә ышаныч һәм кызыксыну уятырга тырыша, әңгәмәдәше белән аралашуын дәвам итәргә тели. Еш кына вербовка корбаннары булып зур тормыш тәҗрибәсе һәм ныклы тормыш позициясе булмаган, интернетта ярдәм эзләгән яшьләр, шулай ук проблемаларын чишә алмаган яки кризис шартларындагы кешеләр тора.

Еш кына диверсияләр һәм террорчылык гамәлләре өчен явыз ниятле кешеләр корбанының матди ягын күздә тотып эш итәләр. Тәҗрибәле вербовщик, аккаунтларны өйрәнгәндә, нәкъ менә шундый гамәлләргә әзер булганнарны сайлый. Гадәттә, бу акчага мохтаҗ, әхлакый-этик принциплары томаланган һәм патриотизм хисләре булмаган кешеләр. Аларга билгеле бер гамәлләр өчен финанс чаралары тәкъдим итәргә мөмкиннәр, мәсәлән, дәүләт учреждениесенә «Молотов коктейле» салынган шешәне ташларга, ялгыз пикетка чыгарга, тыелган шартлаткыч матдәләр компонентларын ташырга һ. б.

Шулай ук объектны вербовкалау процессында акчалата бүләкләү өчен ( кайвакыт криптовалютада) әлеге җинаятьне башкаруга яраклылык яки яраксызлык дәрәҗәсен тикшерү максатыннан вак йөкләмә тәкъдим ителергә мөмкин.

Җинаятьчеләр мотивацияне тоеп, белемле кешеләрне эзли, моның өчен рекрутингның нечкә ысуллары бар. Алар әкренләп Русиянең Украинада геноцидны гамәлгә ашыруын, тыныч халыкка каршы сугыш алып баруы турында төрле тенденциоз материаллар бирәләр. Бу кешеләрнең авыр нокталарына басым ясыйлар, Украинада кешеләрнең газап чигүләрен әйтсәләр дә,  бу газапларның чын гаеплесен - Киевтагы нацист режимы булуын яшерәләр. Кызгану хисләре белән уйнап, җинаятьчеләр кешеләрне үзләренә кирәкле реакцияләргә кертәләр, этәрәләр.

Хат алышуларда кеше шикләнә калганда, вербовщик (ул үзен Украина, Польша, Молдавиядән килгән гади кеше итеп таныштыра) «мөмкин кадәр ярдәм итегез», «мәсьәләләрне хәл итүдә ярдәм кирәк», «мөһим биремне үтәү» өчен дип максатка ирешү юлларын куллана, ә кайвакыт шантажга ук бара- «Син безгә ярдәм иттең, ә моның өчен сине җаваплылыкка тартачаклар, сездә бит диктатура. Сине утыртырга мөмкиннәр, ахырга кадәр барырга туры киләчәк. Хәзер син безнең белән», ди алар.

Әгәр дә вербовщиклар корбанны идеологик яки финанс нигездә законсыз гамәлләр кылуга этәрә алмасалар, шәхси яки интим характердагы компромат материаллар кулланалар, алар белән кеше кайчандыр кем беләндер уртаклашкан, ябык хат алышуларда булса да.

Хокуксыз гамәлләргә кандидатларны җәлеп итү белән яхшы әзерләнгән, махсус өйрәтелгән кешеләр шөгыльләнә, алар психологик алымнарны - манипуляция техникасын, нейролингвистик программалаштыруны, кешене инандыруны, гипнозны беләләр, шуңа күрә аларга каршы тору шактый авыр, вербовщикны вакытында танырга һәм аның белән аралашуны киметергә кирәк.

Вербовщик билгеләре:

 - дусларча хат алыша, мактау, комплиментлар ясый, ярдәм итә һәм вербовка объектына кайгыртучанлык күрсәтә;

 - чакыру объектының шәхесенә һәм аның проблемаларына артык кызыксыну күрсәтә, ярдәмне имитацияли;

- психологик һәм физик сыйфатларны бәяли, матди хәл белән кызыксына;

- «бик мөһим эшләрне башкару белән шөгыльләнүче ниндидер яшерен» берләшмәгә «вербовка объектын кертүен, җәмгыять әгъзалары сайланган кешеләр булуын ышандыра;

- һәр сорауга алдан әзерләнгән җаваплары бар.

Вербовщиклар йогынтысына эләккән кешеләрнең характеристикасы:

- оппозиция хәрәкәтләре тарафдарлары, радикаль карашлар һәм идеологияләр тарафдарлары;

- җәмәгать иминлегенә һәм хокук тәртибенә, идеологик мотивлар буенча яки акчалата бүләкләү өчен дәүләт хакимияте вәкилләренә каршы җинаятьләр кылырга әзер булган бәйле гражданнар ( наркоманнар, игроманнар, алкоголиклар, залогчылар һ. б.);

 - җинаять кылу урланган акчаны кире кайтаруга китерәчәк дип ялгыш уйлаган алдау гамәлләре корбаннары;

 - тотрыксыз психоэмоциональ халәттә булган кешеләр (стресс, өмет өзелү, ялгызлык, акчасызлык, депрессия);

- яшүсмер. Кеше яшьрәк булган саен, ул чит ил йогынтысына күбрәк дучар була, үз тирәлеген һәм интернетын укыту мохите итеп кабул итә;

 - үз-үзен тирә-юньдә таныта алмаган яшьләр, халык арасыннан, «соры массадан» аерылып торырга, әһәмиятле һәм «яшерен» җәмгыятькә, хәрәкәткә катнашырга теләге булган;

- олы яшьтәге ялгыз кешеләр, үзләренең ышанучанлыклары һәм тәнкыйди фикер йөртә алмаулары аркасында, аларны куллануларын аңламыйлар, нинди дә булса йөкләмәләрне яки биремнәрне үтиләр.

Рекрутингка каршы тору ысуллары:

Вербовщикларга каршы тору ысуллары мошенникларга каршы тору ысулларына охшаш, тик аерма шунда ки, мошенникларның күрсәтмәләре буенча акчасыз калырга, үз гаиләңнең финанс иминлеген куркыныч астына куярга, ә вербовщикларның күрсәтмәләре буенча илнең иминлеген куркыныч астына куярга, ирегеңне дә, хәтта гомереңне дә югалтырга мөмкин.

Интернет челтәрендә вербовщикларны (яки мошенниклар) җәлеп итмәс өчен :

- социаль челтәрләрнең шәхси битләрендә һәм мессенджерлар аккаунтларында яшәү урыны, эше, укуы, шәхси мәгълүматлары һәм туганнары турында мәгълүмат урнаштырмаска;

- шәхси фотоларга, язмаларга керүне чикләү, яхшы таныш кешеләр төркеменә генә керү мөмкинлеген калдыру;

- таныш булмаган кешеләр белән хат алышмаска, бигрәк тә артык активлык һәм кызыксыну күрсәткән, шулай ук кыска вакыт эчендә җиңел һәм тиз акча эшләү ысулын тәкъдим иткән кешеләргә карата сак булырга;

 - җиңел акча эшләү, проблемаларны хәл итү турында теләсә нинди тәкъдимгә кире җавап бирергә: "юк, рәхмәт, мин моның белән кызыксынмыйм" һәм алга таба хат алышуны туктатырга;

- вербовкага шикләнгәндә, «кара исемлек» опциясеннән файдаланып, аралашуны туктатырга, «блокировать» итәргә кирәк; 

 - шәхесне раслаучы документларның (паспорт, ИНН, йөртү таныклыклары) фотоларын җибәрмәскә, әңгәмәдәшнең әзер сценарие буенча видео мөрәҗәгатьләрне яздырмаска һәм җибәрмәскә;

- җәмәгать форумнарында, төркемнәрдә, чатларда бәхәсле һәм аңлашылмаучан фикерләрдән тыелырга (вербовщиклар кешеләрнең игътибарын бәхәсләр тудыручы темаларга җәлеп итә һәм үзләре актив рәвештә "утка май сала");

 - үзендә "күзәтүче" күнекмәсен булдыру, тәнкыйди фикер йөртү, янауларга бирешмәү, мәгълүматны тикшерү һәм яңадан тикшерү;

- өченче затларга банк карталары, счетлар, салым түләүченең шәхси кабинетыннан алынган мәгълүматларны, дәүләт хезмәтләре порталында тапшырмаска;

- акчаларны банк карталарының билгесез счетларына күчермәскә, шул исәптән кемнеңдер үтенече буенча абонент телефон номерларының счетларын тулыландырмаска, соңыннан зыян күрүчеләрне экстремистик юнәлештәге җинаятьләр кылуга этәрүче мошенниклар корбаны булмаска;

- әгәр сез вербовка корбаны булсагыз, сезгә янаулар һәм куркытулар килә башласа, туганнарыгызга һәм якыннарыгызга ярдәм сорап мөрәҗәгать итәргә, хәл тагы да куркыныч төс алса, тормыш өчен куркыныч килеп туса, хокук саклау органнарына мөрәҗәгать итәргә кирәк.