18 декабрь — ЗАГС органнары хезмәткәрләре көне

Актаныш районында ЗАГС хезмәте коллективын озак еллар Гөлфинә Мөхәммәдиева җитәкли. Гөлфинә Баян кызын һәм аның хезмәттәшләрен чын күңелдән һөнәри бәйрәмнәре белән тәбрик итәбез! 

Җаваплы һәм мактаулы эшләрендә уңышлар, үзләренә сәламәтлек, исәнлек һәм гаилә бәхете телибез!

ЗАГС хезмәте барлыкка килү тарихы

ЗАГС хезмәткәрләре көне аерым федераль закон яки указ белән рәсми рәвештә беркетелмәсә дә, әлеге дата тармак хезмәткәрләре тарафыннан күптән инде һөнәри бәйрәм буларак кабул ителә. Ул 1917 елның 18 декабрендә «Гражданлык никахы, балалар һәм гражданлык хәле актларын теркәү турында» декрет имзалану белән бәйле.

1917 елгы Октябрь революциясенә кадәр гражданнарның тормышындагы төп вакыйгалар — туу, никах, үлем — чиркәү тарафыннан теркәлгән. Петр I реформаларыннан соң (1721–1722 еллар) православие динендәге халык приходларга беркетелә, ә мәгълүматлар метрика кенәгәләренә кертелә башлый. Бу язмалар рәсми документ статусына ия була һәм ата-аналар, шаһитлар, яшәү урыны, социаль хәле турында төгәл мәгълүматларны үз эченә ала.

Метрика кенәгәләренең төгәллеге һәм сакланышы епархия идарәләре тарафыннан катгый контрольдә тотылган. Вакыт узу белән алар кыйммәтле тарихи-демографик чыганакка әверелә һәм соңрак ЗАГС архивлары нигезен тәшкил итә.

1917 елга кадәр гражданлык хәле актларының юридик көче чиркәү никахына һәм дингә бәйле була, бу исә катнаш яки чиркәү кануннарына туры килмәгән никахларны хокукый яклаудан мәхрүм итә.

Яңа система барлыкка килү

1917 елгы революция әлеге системаны тамырдан үзгәртә. Чиркәү урынына дөньяви теркәү системасы кертелә. РСФСР Халык Комиссарлары Советы тарафыннан дини структуралардан бәйсез ЗАГС органнары оештырыла. 18 декабрьдә гражданлык никахы турында, 19 декабрьдә никахны өзү турында декретлар кабул ителә. Шул вакыттан башлап, чиркәү никахы юридик көчкә ия булудан туктый, ә дәүләт тарафыннан танылган бердәнбер никах формасы — ЗАГСта теркәлгән никах була.

Алга таба ил буенча район һәм җирле ЗАГС бүлекчәләренең киң челтәре төзелә. Аларның эшчәнлеге РСФСР Эчке эшләр халык комиссариаты каршындагы Үзәк ЗАГС бүлеге тарафыннан координацияләнә. ЗАГС органнарына никахны теркәү һәм өзү, туу һәм үлемне исәпкә алу, уллыкка алу, исем-фамилияләрне үзгәртү кебек вазифалар йөкләнә. Шулай ук әлеге система дәүләт статистикасының мөһим чыганагына әверелә.

Совет чорында ЗАГС органнары гаилә институтын ныгыту, демографик сәясәтне алып бару кебек социаль-идеологик функцияләр дә үтәгән. Никах кору дәүләт тарафыннан хупланган булса, аерылышу шактый катлаулы процедура саналган.

Бүгенге ЗАГС органнары

СССР таркалганнан соң да ЗАГС органнары Россия Федерациясе субъектлары башкарма хакимият органнары структурасында үз урынын саклап кала. Бүгенге көндә алар кешенең гражданлык-хокукый халәтен тормышының барлык этапларында — тууыннан алып вафатына кадәр — рәсми рәвештә теркәүче төп социаль институт булып тора. Хезмәтләрнең зур өлеше электрон форматка күчерелгән.

ЗАГС хезмәткәрләре көнен билгеләү традицияләре

Гадәттә, 18 декабрьдә республика һәм район ЗАГС бүлекләрендә тантаналы җыелышлар уза. Анда елга йомгак ясала, хезмәттә аеруча уңышларга ирешкән белгечләр мактау грамоталары, рәхмәт хатлары һәм ведомство бүләкләре белән бүләкләнә. Бәйрәм концертлары, мәдәни программалар оештырыла, аларда хезмәт ветераннары, бүгенге хезмәткәрләр һәм хакимият вәкилләре катнаша.

Кайбер шәһәрләрдә символик акцияләр — берьюлы никах теркәү тантаналары, яңа туган сабыйларны рәсми теркәү чаралары үткәрелә. Шулай ук «Ачык ишекләр көне» кысаларында ЗАГС белгечләре үз эшләре белән таныштыра, борынгы акт язмалары китапларын, архив документларын һәм фотоматериалларны тәкъдим итә.

Моннан тыш, әлеге көнне гаилә хокукы мәдәниятенә багышланган лекцияләр, консультацияләр, балалар, гаиләләрне яклауга юнәлтелгән хәйрия чаралары да уздырыла.